Հայոց լեզու

                                       Երևանն իմ տունն է
                                       

Երևանն իմ քաղաքն է: Երևանը բոլորիս քաղաքն է, մեր տունը, մեր օջախը: Այն ամեն օր փոփոխվում է. նոր շինություններ են ավելանում, բարձրահարկ շենքեր են կառուցվում, կանաչապատ տարածքները շատանում են: Օրեցօր մեր քաղաքը ավելի է գեղեցկանում : Դրա հետ մեկտեղ մեր քաղաքում կան բաներ, որոնք ինձ դուր չեն գալիս. աղբի նորանոր կույտերի առաջացումը, ինչը շատ ակտուալ է մեր երկրում:  Ցանկացած տեղ կարելի է տեսնել աղբի թափոններ, որոնք երբեք չեն մաքրվում: Այդ ամենի մեղավորը հենց մեր քաղաքացիներն են : Նրանք են աղտոտում մեր միջավայրը: Դուր չի գալիս նաև քաղաքի երթևեկությունը, որովհետև այն շատ անկանոն է: Վարորդների անուշադրության, արագ վարելու պատճառով զոհեր են լինում : Օրերից մի օր պետք է վերջ տրվի այս ամենին: Այդ պատասխանատու գործը թողնենք ժամանակին:

Տնա յին ա շխ ատա նք

111

Հայ-Հայուհի,Հայաստան,հայոց,հայություն

Դպիր-դպրուհի,դպրստան,դպրոց.դպրություն

Այգի-այգեստան,այգոց,

Հնոց-հնոց,հնություն

Բույր-բուրաստան

Ծառ-ծառաստան

Բժիշկ-բժշկուհի,բժշկություն

Պարսիկ-պարսկուհի,Պարսկաստան,պարսկություն

112

Նկարչուհի,գրիչ,զարթուցիչ,թափող,ուսուցիչ,քերիչ,վարիչ,հաճախորդ,բախվող,հնչակ,վազորդ,հանող,շարժիչ,մոտեցող,կոշտուկ

113

Շրխկոց,թշոց,թրմփոց,թխկոց,թմփոց,ղզոց,մռոց

110

1-ին խումբ պարզ բառեր-գետին,գազան,ցնցում,ճամփա,ուժ,զոհ,նավ

2-որդ խումբ բարդ բառեր-մայրցամաք,արտասահման,նավահանգիստ,վերադարձ,մայրաքաղաք,օտարամոլություն

3-որդ խումբ ածանցավոր բառեր-նավակ,հայրենիք վերադարձ

114

Անք-,ցի-գյումրեցի,երևանցի ,ածո-գտածո,հանածո ,ք-հանք,ցանք ,ուկ-ձագուկ,խղճուկ ,իք-կնիք,աղձնիք ,իչ-հսկիչ,քննիչ ,ու-անարգու,ահարկու ,ան-անգիր,ընկերական ,իկ-Արևիկ,կնիկ ,պան-գրպան,ջրաղացպան ,ստան-Հայաստան,Վրաստան ,ուհի-ընկերուհի,հայուհի

                                       

                                                  Տնային աշխատանք

Վարժ.301

Ա) Օդաչույի անունից:

Երբ Բելգիայի երկնքւմ «թռչող ափսե» հայտնվեց,ռազմաօդային ուժերի գլխավոր շտաբից երկու կործանիչ ինքնաթիռ ուղարկեցին,որ նրան «որսանք»: ՉԹՕ-ն ինքնաթիռի նման չէր.մի քանի վարկյանում նա արագությունը ժամում երկու հարյուր ութսունից հազար ութ հարյուր կիլոմետրի հասցրեց:Մոտավորապես քառասունհինգ րոպե մենք հետապնդեցինգ ՉԹՕ-ին,հետո նա անհետացավ: Մենք ինքներս ՉԹՕ-ն չեինք տեսել,բայց նրա ներկայությունը հաստատել էին ռադիոձայնորսիչները:Հետաքրքիր է,որ ամեն անգամ,երբ հաջողվում էր ՉԹՕ-ն նշմարել,վերջինս անմիջապես թռիչքի հետագիծն ու արագությունը փոխում էր:

Բ) Որպես լրագրող:

Բելգիայում «թռչող ափսե» հայտնվեց: ռազմաօդային ուժերի գլխավոր շտաբից երկու կործանիչ ինքնաթիռ ուղարկեցին, որ նրան «որսան»: ՉԹՕ-ն ինքնաթիռի նման չէր. մի քանի վայրկյանում նա արագությունը ժամում երկու հարյուր ութսունից հազար ութ հարյուր կիլոմետրի հասցրեց: Մոտավորապես քառասունհինգ րոպե ինքնաթիռները հետապնդեցին ՉԹՕ-ին, հետո նա անհետացավ: ՉԹՕ-ի ներկայությունը հաստատել էին ռադիոձայնորսիչները:

Վարժություն 302

Փոփոխությունը այնե այս նախադասությունների մեջ, որ ժամանակաձևը փոփոխվումե:

Վարդություն303

Իմ դասարանը

Ա)Իմչպիսի մարդկանց խումբե - Իմ դասարանում դարբեր տեսակի մարդիկ կան թէ  Լավ մարդկանց թէ վատ բայց դասարանը այտպեսե ամեն դասարանում կան տարբեր տեսկի մարդիկ և ես ուրախեմ, որ այս դասարանումեմ:

Բ)Ինչով եք իրար նման- Մեր դասարանը իրար նման է ընկերասիրությամբ ,մտածելակերպով:

Գ)Ինչով եք տարբերվում- Մենք տարբերվում ենք մարդ տեսակով ամեն մարդ մի ձևի է այնպես որ մենք տարբերվումենք մարդ տեսակով:

Դ)Ինչ է ձեզ կամում- Մեզ կապում է Մի Մեծ ընկերություննը:

307. Ամենաևանգույնածանցներովկազմվածածականներիիմաստներըհամեմատի´ր. ո՞րածանցնէչափազանցշատիիմաստհաղորդում, ո՞րը՝ամենաշատի(նրանցհետգործածվածգոյականիձևինէլուշադրությո´ւնդարձրու):

Թանգարանում հնագույն գործիքներ են պահվում:

Այդ դանբարանից գիտությանը հայտնի   ամենահին 

Դժվարագույն խնդիր են տվել ինձ:

Գրքի ամենադժվար խնդիրը սա է:

Փոքրագույն ձկներ են լողում իմ ակվարիումում:

Իմ ակվարիումի ամենափոքր ձուկն է սա:

Չափազանց շատի իմաստ է հաղորդում ագույն ածանցը:

Ամենաշատի իմաստ է հաղորդում  ագույն  ածանցը:

Վարժություն 88

Ա.Խաղալ-խաղացնել,դողալ -դողացնել,եռալ-եռացնել,թվալ-թվացնել,հավատալ-հավատացնել,

Բ.Փոքրանալ-փոքրացնել,լավանալ-լավացնել,վատանալ-վատացնել,բարեկամանալ-բարեկամացնել,թշնամանալ-թշնամացնել,մանրանալ-մանրացնել,հզորանալ-հզորացնել

308. Տունբազմիմաստբառընախադասություններիմեջգործածի´րքեզհայտնիբոլորիմաստներով:

Ես իմ ընկերների հետ գնացի հացատուն հաց ուտելու: 

Ես ինձ վատեյ ըզգում և գնացի դեղատուն դեղ գնելու:

Մի մարդ գնացել էր գարեջրատուն գարեջուր ղմելու:

309. Ընդգծված դերանունները փոխարինի´ր համապատասխան հոդերով (եթե պետք է՝ կարող ես նախադասությունից բառ հանել):

    Քո ընկերը մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:

Ընկերդ մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:

    Իմ որսն իր ոտքով եկավ:

Որսս իր ոտքով եկավ:

    Մենք, այսինքն՝ ծովափի բնակիչները, ծովից ենք հանում մեր սերունդն ու հարստությունը:

Ծովափի բնակիչներս ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը:

    Դու՝ մեր ամենաուժեղ մարզիկը, հաղթանակով պիտի գաս:

Մեր ամենաուժեղ մարզիկն  հաղթանակով պիտի գաս:

Ես ծեր որսորդ եմ ու կյանքում շատ բան եմ տեսել:

Ծեր որսորդս կյանքում շատ բան եմ տեսել:

Դուք՝ մեր շնորհալի տղաները, ձեր խոսքը դեռ չեք ասել:

Մեր շնորհալի տղաներ, խոսքներտ դեռ չեք ասել:

Քո սիրտը քա´ր է, քար:

Սիրտդ քար է քար:

Ձեր ձեռքն ընկնողին պրծում չկա:

ձերքներտ  ընկնողին պրծում չկա:

Իմ ուսուցիչը

Իմ Առաջին ուսուցչուհին ընկեր Արուսյակ Վարդանյանն էր  որին ընդունել եմ որպես երկրորդ մայր և սիրել, քանի որ նա շատ ընկերասեր էր և հոգատար: Նրա միջոցով մենք արեցինք առաջին քայլերը դեպի դպրոցական կյանք  նա մեզ սովորացրեց գրել կարդալ դրա համարել ես իմ ուսուցչուհուն շատ հարգեցի և սիրեցի: 

                                               

Վարժ.310

310. Ընդգծված բառերը փոխի´ր՝ առանց նախադասության միտքը փոխելու:

Թանգարանի սրահներից յուրաքանչյուրում  ցուցադրվող վաթսուն առարկա կա:

Թանգարանի սրահներից ամեն մեկում  ցուցադրվող վաթսունական առարկա կա:

    Դպրոցի բոլոր դասարաններում տասնհինգական սեղան է դրված:

Դպրոցի յուրաքանչյուր դասարանում տասնհինգ  սեղան է դրված:

Ամեն մի երամում տասնհինգ կռունկ է:

Յուրաքանչյուր  երամում տասնհինգական  կռունկ է:

     Այդտեղ յուրաքանչյուր գետ երեք վտակ ունի:

Այդտեղ ամեն մի գետ երեքական  վտակ ունի:

Վարժ311

311. Բառակապակցություններ կազմի´ր՝ հարցում արտահայտող բառերը գոյականներով փոխարինելով:

Հնարավորություն ունենալ՝ ինչի՞:

       Հնարավորություն ընձեռել (տալ)՝ ինչի՞:

       Նպատակ ունենալ՝ ինչի՞:

Աշխատանք, խաղ, ուսում, հանգիստ, գործել, խաղալ, սովորել, հանգստանալ (կարող ես շարունակել):

            Հարցին պատասխանող բառը բայից առա՞ջ գրեցիր, թե՞ հետո: Ո՞ր դեպքում է բայից առաջ գրելն ավելի բարեհունչ:

Հնարաորություն ունենալ աշխատանքի, հանգստի, խաղի, ուսման:

Հնարավորություն ընձեռել (տալ),սովորելու, հանգստանալու, խաղալու, գործելու:

Նպատակ ունենալ , ուսման, գործելու, աշխատանքի, հանգստի, սովորելու:

          314. Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի´ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը.

          ա) փառապանծ, հենակմախք, հեռախոս, ռազմակոչ, կիսաշրջանաձև,

            բ) սեղմաժպիտ, կարմրազգեստ, կարմրախայտ, խավարասեր, իսկույնևեթ:

            գ) Մանկություն, գրավիչ, հերարձակ, գրական, քննություն:

315. Հարցում արտահայտող բառերը փոխարինի´ր համապատասխան բառակապակցություններով:

          Հեռագիրը՝ ո՞ր, բերել էին գիշերը:

            Ծաղիկը՝ ինչպիսի՞, դաշտում կարծես միակն էր:

            Աշունը շուկան լցրել է մրգերով՝ ինչպիսի՞:

          Նրա հիասթափությունը մատնում էին աչքերը՝ ինչպիսի՞:

            Մի ժպիտ՝ ինչպիսի՞, թառել էր դեմքին:

Հեռագիրը ՙ Մոսկվայից եկած, բերել էին գիշերը:

Ծաղիկը անկրկնելի գեղեցիկ, դաշտում կարծես միակն էր:

Աշունը շուկան լցրել է մրգերով, թարմ և համեղ:

Նրա հիասթափությունը մատնում էին աչքերը, տխուր և թաղցոտ:

Մի ժպիտ միակն անկրկնելի թառել էր դեմքին:

316. Հարցում արտահայտող բառերը տրված գոյականներով փոխարինելով՝ բառակապակցություններ կազմի´ր:

          Դիմադրել՝ ինչի՞ն: 

            Խուսափել՝ ինչի՞ց:

Միտք, ճնշում, հեռանալ, առաջանալ, մոռանալ (կարող ես շարունակել):

Դիմադրել մտքին

Դիմադրել ճնշմանը

Դիմադրել հեռանալուն

Խուսափել մտքից 

Խուսափել ճնշումից

խուսափել առաջանալուց

խուսափել մոռանալուց

317. Տրված պարզ նախադասությունները դարձրո´ւ բարդ՝ ավելացնելով փակագծում տրված հարցին պատասխանող նախադասություն (որպեսզի ավելացրածդ նախադասությունը տրվածի հետ կապվի, կարող ես անհրաժեշտ բառ ավելացնել):

Ա´յ աղվեսներ, ձեռք քաշեք ձեր պոչերից: (ինչո՞ւ)

Այ աղվեսներ, ձեռք քաշեք ձեր պոչերից, թե չե կզրկվեք  գլուխներից:

Ութ տարի մնացի այդ երկրում: (ինչո՞ւ)

Ութ տարի մնացի այդ երկրում, և կարողացա խոսել իրենց լեզով:

Բոբն արագ վազեց հանդերձանքի կույտի մոտ: (ինչո՞ւ)

Բոբն արագ վազեց հանդերձանքի կույտի մոտ, որովհետև կատվի հոտ առավ:                                                   

Նա ուժ հավաքեց: (ինչի՞ համար)

Նա ուժ հավաքեց, որպեսզի կարողանա հաղթի իր մրցակցին:

318. Նախադասությունները հնարավոր ձևերով կետադրի´ր այնպես, որ իմաստները տարբեր լինեն:

          Հայրն ու մայրը ողջունեցին մեզ, համբուրեցին շնորհավորեցին իրար:

            Հայաստանը, ուր որոշել էր գնալ, մանուկ հասակից չէր տեսել:

            Նրանց ոտների տակ մի պահ մթագնում էին ձորերը: Անտառները սևանում էին ամպերի արանքում բեկբեկված շողերի փայլի մեջ:

            Խաղաղ գիշերվա մեջ թույլ լույս արձակելով երկու աստղ էր պլպլում, Ծիծեռնավանքի ծուռ խաչի վրա:

            Ծովափին կանգնած, աղջիկը հայացքը հառել էր հեռու հորիզոնին:

Կոմիտասը  ինձ համար առասպել է եղել  և նրա կյանքի ու փառապանծ գործը մի չքնաղ հրաշապատում :Ավ Իսահակյան

Կոմիտասըինձժամանակակիցմարդէր. «ԵղբայրՍողոմոնը», ինչպեսկոչումէինքնրանԳևորգյանճեմարանում. տարիներապրելենքնույնհարկիտակ, խոսել, կատակել: Ճամփորդելենքմիասինհայգյուղերնուուխտատեղիները (Սևան, Հառիճ), ուրնաերգերէրհավաքում: ԵղելենքմիասինԵվրոպայում, Ստամբուլում. բայցայսամենըթվումէինձո՛չիրական: Կոմիտասըինձհամարհիմալեգենդէ, հեռավորառասպել, ևնրակյանքնուփառապանծգործըմիչքնաղհրաշապատում:

Կոմիտասըմերժողովրդիհպարտություննէ. նրագործը՝մերազգայինանսպառհարստությունը: Ինչո՞վէարժանացելնամերժողովրդիայսբարձրգնահատանքին: Նաո՛չօպերաներէգրել, ո՛չօրատորիաներ, թերևսմիքանիարիաներկամռոմանսներմիայն: Բայցավելիմեծգործէկատարել, քանայդբոլորը: Նահայտնագործելէմերազգայիներգը, հայկականերաժշտությունը, ազգայինմելոսը՝ինքնուրույն, ինքնատիպևանաղարտ: Նահիմնէդրելազգայիներաժշտականկուլտուրայի:

Նախառնվեցայդերգերըստեղծողժողովրդիհետ, ներձուլվեցնրահետ. ներապրեցնրաերգերըևսրտովհասկացավ, որհայերգիոճըթաքնվածէժողովրդիայդերգերիմեջ, միայնպետքէմաքրելայդերգերըօտարամուտժանգիցուանտեղիզարդերից, որոնքաղարտելէինհայերգը: Եվցույցտվեցաշխարհինմերազգայիներգը՝մաքրած, ինքնուրույնևանաղարտ:

Ուրորհայկա, այնտեղէևԿոմիտասիերգը: Նրաերգովմերժողովուրդըավելիգիտակցաբարզգացիրեն, ավելիկապվեցիրարհետ, ինքնաճանաչեց: Հայհասարակությունըզգացաշխատավորժողովրդիվիշտնուհրճվանքը, նրաաշխատանքիպաֆոսը, նրասերըդեպիիրհայրենիբնությունը:

323. Յուրաքանչյուր բարդ նախադասություն պարզեցրո´ւ՝ նրա մեջ եղած նախադասություններից մեկը հանելով (ուշադի´ր եղիր, որ տեքստը պահպանվի):

          Հենրի Ռաուլինսոնը Մեծ Բրիտանիայի և Հնդկաստանի միջև երթևեկող անգլիական մի նավում նավաստի էր, որն ուշադիր ականջ էր դնում տախտակամածին նստած ուղևորների խոսակցությանը: Նրանք ամեն տեսակ տարօրինակ հրաշքներ էին պատմում արևելիք այն երկրների մասին, ուր գնում էին որպես վաճառականներ կամ պաշտոնյաներ: Այդ պատմություններն այնքան տպավորիչ էին, որ նա սկսեց երազել հեռավոր ճամփորդությունների ու արկածների մասին: Ծովային ծառայությունը հանկարծ դժնդակ գերություն թվաց, և նա որոշեց այդ գերությունից դուրս պրծնել լայնարձակ աշխարհ:

Հենրի Ռաուլինսոնը անգլիական մի նավում նավաստի էր, որն ուշադիր ականջ էր դնում տախտակամածին նստած ուղևորների խոսակցությանը: Նրանք ամեն տեսակ տարօրինակ հրաշքներ էին պատմում արևելիքի երկրների մասին:

Նա սկսեց երազել հեռավոր ճամփորդությունների ու արկածների մասին: Ծովային ծառայությունը հանկարծ դժնդակ գերություն թվաց, և նա որոշեց  դուրս պրծնել լայնարձակ աշխարհ:

324. Հարցում արտահայտող բառերի փոխարեն համապատասխան բառ կամ բառակապակցություն (բացահայտիչ) գրի´ր:

          Միքայելը՝ ո՞վ, երեկ մեր տանն էր:

Միքայելը՝ եղբայրս, երեկ մեր տանն էր:

            Տանտիրուհուց՝ ումի՞ց, հեռագիր էր ստացել:

Տանտիրուհուց՝  Անահիտից , հեռագիր էր ստացել:

            Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի՝ ինչի՞ երևալուն:

Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի՝ նկարի երևալուն:

            Մայրը որդուց՝ ումի՞ց, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:

Մայրը որդուց՝ Արամից , արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:

            Քուռիկ Ջալալին արագ՜ մոտեցավ տիրոջը՝ ո՞ւմ:

Քուռիկ Ջալալին արագ՜ մոտեցավ տիրոջը՝ Սասունցի Դավթին:

          Հրազդանը՝ ի՞նչը, Երևանով է անցնում:

Հրազդանը՝ գետը , Երևանով է անցնում:

            Առավոտյան՝ ե՞րբ, իմացանք ցնցող լուրը:

Առավոտյան՝ 9:00-ին , իմացանք ցնցող լուրը:

            Պատմությունն իմացանք միայն հաջորդ օրը՝ ե՞րբ:

Պատմությունն իմացանք միայն հաջորդ օրը՝ երեկոյան:

          Այդ խորամանկը թաքնվել էր իմ սենյակում՝ որտե՞ղ:

Այդ խորամանկը թաքնվել էր իմ սենյակում՝ մահճակալիս տակ:

Nor erevany nyut kazmel