четверг, 24 ноября 2016 г.

Պատմություն

  1. Թվարկել համաշխարհային մշակույթի նվաճումները 20-րդ դարի 20-30-ական թվականներին;
       Մշակույթը զարգանում էր ինչպես հիմնարար, այն­ պես էլ հումանիտար ուղղություններով։ Եվ նրա ար­դյունքներն ավելի արագ ու անմիջականորեն էին ներդր-­ վում՝ բարեփոխելով մարդկանց կյանքն ու կենցաղը։
Գրականությունը շատ զարգացած էր այդ ժամանակաշրջանում,ժամանակաշրջանի
խոշորագույն գրողներն են ռուս Մ.Գորկին, ֆրանսիացի Ա.Ֆրանսը, Գերմանացի 
Թ.Մանը, Ամերիկացի Է.Հեմինգուեյը և այլք:
Զարգացած էր նաև արվեստը 

երաժշտության խոշորագույն ներկայացուցիչներն էին ֆրանսիացի երգահան Մ. Ռա­ վելը, ամերիկացի Ջ. Գերշվինը, ռուս Ս. Պրոկոֆևը։

Թատրոնը հասավ մեծ հաջողությունների  Ի հայտ եկան թատրոնի ականավոր բարեփոխիչներ՝ ռուս Կ. Ստանիսլավսկին, գերմանացի Բ. Բրեխտը։

Աննախադեպ ձեռքբերումներ ունեցավ նաև կինոարվեստը:Ստեղծվեցին կինոստուդիաներ, որտեղ աշխատում էին տաղանդավոր դերուսույցներ և դերա­ սաններ։ Նրանցից էր Չ. Չապլինը, որին համարում են բոլոր ժամանակների խոշորագույն կինոգործիչը։

среда, 23 ноября 2016 г.

Կենսաբանություն

                                               Միտոզ                          
Կորիզակիսումկարիոկենեզ կամ միտոզբջջի անուղղակի բաժանում, որի դեպքում կորիզում և ցիտոպլազմայում տեղի են ունենում մի շարք միմյանց հաջորդող, կանոնավոր գործընթացներ, որոնք ի վերջո բերում են բջջի գենետիկական նյութի հավասար բաշխմանը առաջացած դուստր բջիջների միջև։ Վերոհիշյալ բոլոր պրոցեսներն ընթանում են միտոտիկ ցիկլի ընթացքում։ Կորիզակիսումը օնտոգենեզի կարևոր գործընթացներից մեկն է։ Միտոտիկ բաժանումը ապահովում է բազմաբջիջ էուկարիոտ օրգանիզմների աճը հյուսվածքային բջիջների հաշվին։
  • Հնարավոր է դառնում որոշել քրոմոսոմների չափսերը, ձևը, կառուցվածքը, քանակը։ Յուրաքանչյուր քրոմոսոմ երկարավուն, խիտ մարմնիկ է, որը կազմված է սեղմվածքներով միմյանցից սահմանազատված մի քանի մասերից։ Տարբերում են առաջնային սեղմվածքը կամ ցենտրոմերը։ Ցենտրոմերն այն տեղն է, որին բաժանման ժամանակ միանում են բաժանման իլիկի թելիկները։ Քրոմոսոմի վրա կարող է լինել երկրորդային սեղմվածք։
  • Յուրաքանչյուր քրոմոսոմ բաղկացած է պարուրաձև ոլորված ԴՆԹ-ի երկու թելից (մոլեկուլ) ,որոնք կոչվում են քրոմատիդներ կամ դուստր քրոմոսոմներ։
Բջջի կենսական կամ միտոտիկ ցիկլում տարբերում են.
  1. ինտերֆազ կամ նախապատրաստական շրջան. դա երկու բաժանումների միջև ընկաց ժամանակահատված է, որի ընթացքում բջիջն աճում է, գործում և նախապատրաստվում բաժանման,
  2. բջջի բուն բաժանման շրջան։
Բջջի բուն բաժանումը ընթանում է միմյանց հաջորդող չորս փուլերով՝ պրոֆազ, մետաֆազ, անաֆազ, թելոֆազ։

понедельник, 14 ноября 2016 г.

Русски

ДОМАШНЕЕ ЗАДАНИЕ

 1. Выписать глаголы повелительного наклонения.
Советы юным велосипедистам.
Езде на велосипеде учитесь в стороне от уличного движения. Научитесь самостоятельно садиться на велосипед. Не держитесь слишком сильно за руль! Смотрите на метров пять-шесть вперед, а не на колесо. Педали вращайте равномерно, без рывков.
Прежде чем спуститься, прекратите вращение педалей. Когда скорость уменьшится, машина накренится. Опустите в сторону наклона ногу и поставьте ее на землю.
2. Образуйте форму повелительного наклонения единственного и множественного числа. Запишите, обозначая суффиксы и окончания.
Возить-вози,возите резать-реж,режтье шить- шеи,шеитье, купить-купи,купите читать-читаи,читаитье сдать-сдаи,сдаитье
3.
4Заменить  глаголы неопределенной формы глаголами повелительного наклонения мн. Числа.
(Прочитать) прочтьи текст, (выяснить) выясни значение непонятных слов. (Определить) определи тему и основную мысль текста. (Разделить)раздели текст на смысловые части, (озаглавить)озоглавь их. (Написать)Напиши черновик черновик плана. (Сопоставить)Сопоставь его с текстом. (Проследить)проследи, все ли нашло отражение в плане; связаны ли пункты по смыслу. (Проверить)проверь, можно ли, руководствуясь планом, изложить текст.

четверг, 10 ноября 2016 г.

Ֆիզիկա

                                                  Բնագիտական ֆլեշմոբ
1. Ո՞րն է Տիեզերքում ամենատարածված տարրը.
1) թթվածինը
2) ջրածինը
3) ածխածինը
4) ազոտը
2. Ո՞րն է երկրակեղևում առավել տարածված մետաղը.
1) ալյումին
2) պղինձ
3) երկաթ
4) մագնեզիում
3. Ո՞ր շարքում են տարրերը ներկայացված ըստ երկրակեղևում դրանց տարածվածության նվազման.
1) ալյումին, թթվածին, սիլիցիում, երկաթ
2) սիլիցիում, թթվածին, ալյումին, երկաթ
3) թթվածին, սիլիցիում, ալյումին, երկաթ
4) թթվածին, ալյումին, երկաթ, սիլիցիում
4. Որքա՞ն է C, H, O, N, P, S կենսածին տարրերի պարունակությունը կենդանի օրգանիզմում ըստ զանգվածի ( %).
1) 24 %
2) 97%
3) 76 %
4) 62%
5. Ո՞ր շարքում են նյութերը ներկայացված ըստ մարդու օրգանիզմում դրանց զանգվածային բաժնի նվազման.
1) ածխաջրեր, ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր
2) սպիտակուցներ, ջուր, ճարպեր, ածխաջրեր
3) սպիտակուցներ, ածխաջրեր, ջուր, ճարպեր
4) ջուր, սպիտակուցներ, ճարպեր, ածխաջրեր
6. Արջը 125 մետր բարձրությունից ընկնում է 5 վայրկյանում: Ի՞նչ գույնի է արջը:
Мой ответ
7. Ինչո՞ւ է աչքի բիբը սև:
Мой ответ
8. Կշեռքի վրա հավասարակշռված է ջրով ոչ լրիվ լցված անոթը: Կխախտվի՞ արդյոք կշեռքի հավասարակշռությունը, եթե անոթի մեջ մատն իջեցնենք այնպես, որ այն չդիպչի հատակին և պատերին:
Мой ответ
9. Տիեզերագնացը նավի ուղեծիր դուրս գալուց հետո հայտնաբերեց, որ ջրով փակ շշում նրանում գտնվող ողջ օդը գնդի տեսքով հավաքվել է ջրի ներսում, իսկ ջուրը մինչև խցանը լցրել է շիշը: Ինչպե՞ս բացատրել այդ երևույթը: Ի՞նչ կլինի, եթե շիշը բացենք:
Мой ответ
10.Հեռատեսներին խորհուրդ է տրվում կրել մուգ օպտիկական ակնոցներ, իսկ կարճատեսներին` ակնոցներով աշխատել լավ լուսավորության ժամանակ: Ինչո՞ւ:

среда, 9 ноября 2016 г.

English

                                                     My favourite hobby  


 My favourite hobby is playing football. I play football when I am free. I started to play football when I was five. I was interested in it at that time because it was exciting and it could make me healthy. At the first time, my football coach taught me how to do play football. I felt excited at that time. I like my hobby because it is exciting. It is also good for my health because it can exercise my body. I play football with my classmates at school. I hope I can be good at playing football and have a competition for my school in the future.

                                                    School    uniform

School Uniform
School uniform is an integral part of school life in many countries. . However, some school accept freestyle outfit. There are different opinions on how the standard school forms should look like. Some schools have dark blue uniforms, while others use dark red or dark green colours. Some schools in Russia accept white shirts and black skirts for girls and black trousers for boys. Nevertheless, all these school uniforms have something in common. They all look rather smart and strict. Children’s opinions on school uniform differ. Some say they like wearing it, while others prefer to wear a pair of jeans and a T-shirt. In my opinion, the school uniform has both advantages and disadvantages. First of all when children wear a school uniform, they realize that they are at school not at a swimming-pool or stadium.Furthermore, children don’t have such problem as what to wear in the morning. Everyone becomes alike and children look similar. The second problem may be untidiness. As children wear the same clothes every day their uniform starts to look a bit untidy and faded. Last but not the least school uniforms have become rather expensive lately. So, not every parent wants to buy it. As for me, I support the idea of wearing a school uniform. I think that at home we can put on what we want, but at school we need to follow the rules.

вторник, 8 ноября 2016 г.

Աշխարհագրություն

                                                             ՀՀ  մակերևույթը
Картинки по запросу հհ լեռներ քարտեզ
 Հայաս տանի Հանրապետթյ նը, տարածվելով Հայկական լեռնաշխարհի արևելյան մասում, առանձ նա ն մ է հարևան տա րածք նե րի նկատ մամբ ավե լի բարձր դիր քով: Տա րած քի ﬕ ջին բարձ ր թյ նը ծո վի մա կար դա կից հաս ն մ է 1800 մ-ի: Սակայն դա ﬕ ջի նաց ված ց ցա նիշ է, որը չի բա ցա հայ տ մ իրա կան պատ կե րը: Իրա կա ն մ ՀՀ - մ բա ցա կա յ մ են դաշ տա վայ րե րը: Հան րա պե տ թյան տա րած քի աﬔ նա ցածր կե տե րը գտն վ մ են ծայր հա- րավ -արևել ք մ` Արաք սի հով տ մ` 375 մ բարձ ր թյան վրա, և ծայր հյ սի ս մ` Դե բեդ գե տի հով տ մ` գրե թե ն յն բարձ ր թյան վրա: ՀՀ աﬔ նա բարձր կե տը Արա գա ծի լեռ նա գա գաթն է (4090 մ): Այսպիսով՝ հան րա պե տ թյան տա րած քի առավելագ յն և նվազագ յն բա ցար ձակ բարձ ր թյ ն նե րի տար բե ր թյ նն անց ն մ է 3700 մ-ից: ՀՀ տա րած քի 82%-ը զբա ղեց ն մ են լեռ նե րը, ﬓ ա ցած 18%-ը՝ հար թա վայ- րե րը: ՀՀ- մ մար դ տն տե սա կան գոր ծ նե թյան հա մար նպաս տա վոր են ﬕ նչև 2500 մ բարձ ր թյ ն նե ցող տա րածք նե րը: Դրանք կազ մ մ են հանրապետ թյան տարածքի ավելի քան 2/3-ը: Դրանից ավե լի բարձր տա րած- քի բնակ լի մա յա կան պայ ման նե րը մարդ կանց մշ տա կան բնա կ թյան և տն տե- սա կան գոր ծ նե թյան հա մար պա կաս նպաս տա վոր են: Դրան հա կա ռակ` տն- տե սա կան գոր ծ նե թյան, հատ կա պես գյ ղատն տե ս թյան հա մար առավել բա րեն պաստ պայ ման ներ կան ծո վի մա կար դա կից ﬕ նչև 1000 մ բարձ ր թյան տարածքներ մ, որոնք կազ մ մ են հան րա պե տ թյան ընդ հա ն ր մակերեսի ոչ ավե լի, քան 10%-ը: Մեր հան րա պե տ թյան բազ մա զան մա կերև յ թ նեցող տարածքը գիտ նա- կան նե րը բա ժա ն մ են չորս լեռ նագ րա կան մար զի. 1) հյ սի սա յին ծալ քա բե կո րա վոր լեռ նաշղ թա նե րի և ﬕ ջ լեռ նա յին գո գա վո- ր թյ ն նե րի, 2) հա րա վա յին ծալ քա բե կո րա վոր լեռ նաշղ թա նե րի և ﬕ ջ լեռ նա յին գո գա վո- ր թյ ն նե րի, 3) հրաբ խա յին լեռ նա վա հան նե րի և սա րա վանդ նե րի, 4) ﬕ ջի նա րաքս յան գո գա վո ր թյան: Դրանցից առա ջին եր կ մար զերը, ըստ է թյան, իրենց ﬔ ջ են ընդգր կ մ Փոքր Կով կա սի ծալ քա բե կո րա վոր լեռ նա յին հա մա կար գի լեռ նաշղ թա ներն ﬕ ջ լեռ նա յին գո գա վո ր թյ ն նե րը: Փոքր Կով կա սի հյ սի սա յին լեռ նաշղ թա նե րը բաղ կա ցած են եր կ ` ար տա- քին և ներ քին շա րե րից: Ար տա քին շա րին են պատ կա ն մ Վի րա հա յոց, Գ# - գա րաց և Մի ա փո րի լեռ նաշղ թա նե րը, որոնք ﬕ մ յան ցից բա ժան ված են Դե բեդ և Աղստև գե տե րի հո վիտ նե րով: 2 Ներ քին շա րին են պատ կա ն մ Բա զ# ﬕ , Շի րա կի, Փամ բա կի և Ծաղ կ# ն- յաց ﬕ ջին բարձ ր թյան լեռ նաշղ թա նե րը: Բա զ ﬕ լեռ նաշղ թան հատ վ մ է Պ շ կի նի լեռ նանց քով, որը Փամ բակ գե տի հո վի տը կա պ մ է Լո ռ դաշ տին: Շի րա կի լեռ նաշղ թան սկս վ մ է Ախ ր յա նի հով տից և ավարտ վ մ Փամ բա կի վե րին հո սան քի գե տա հով տով: Ներ քին շա րի լեռ նաշղ թա նե րից աﬔ նա եր կա- 3 րը Փամ բա կի լեռ նաշղ թան է, որի աﬔ նա բարձր գա գա թը Թեժ լեռն է (3101 մ): Ծաղ կ ն յաց լեռ նաշղ թա յի Թե ղե նիս գա գա թի հարևան թյամբ է գտն վ մ Ծաղ- կա ձո րի հանգստ յան գո տին: Սևանի լեռ նաշղ թա յի Քաշ ա թաղ գա գա թ մ ներ քին շա րին ﬕ ա ն մ է Փոքր Կով կա սի Հյ սի սա յին լեռ նաշղ թա նե րի ար տա քին շա րը և, կազ ﬔ լով ﬔ կ ﬕ աս նա կան հա մա կարգ` ձգ վ մ է ﬕ նչև Արաք սի հո վի տը: Այս հա մա կար գ մ հայտնի են Արե գ# ն# , Արևել յան Սևանի և Մռա վի լեռ նաշղ թա նե րը, որոնց ﬕ քա նի գա գաթ նե րի բարձ ր թյ նն անց նմ է 3000 մ-ից, իսկ Գոմ շա սար (Գյա- ﬕ շ) գա գա թի նը հաս ն մ է 3724 մ-ի: Հա րա վա յին լեռ նաշղ թա նե րի # ﬕ ջ լեռ նա յին գո գա վո ր# թյ# ն նե րի մար- զի ﬔ ջ են մտ ն մ Ուր ծի, Վայ քի և Զան գե զ# րի լեռ նաշղ թա նե րն իրենց լեռ նա- բա զ կ նե րով, որոնք հա մա տեղ կազ մ մ են Փոքր Կով կա սի Մեր ձա րաքս յան կոչ վող հա մա կար գը: Ուր ծի լեռ նաշղ թան, որն աչ քի է ընկ ն մ բ սա ծած կ յ թից զ րկ, լերկ լան- ջե րով, ձգ վ մ է Արա րատ յան դաշ տի եզ րով` կենտ րո նա կան մա ս մ հաս նե լով գրե թե 2450 մ բարձ ր թյան: Ուր ծի լեռ նաշղ թա յից արևելք` ﬕ նչև Զան գե զ - րի լեռ նաշղ թա, ձգ վ մ է Վայ քի լեռ նաշղ թան, որը ջր բա ժան է Ար փա յի և Նա- խիջևանի գո գա վո ր թյ ն նե րի ﬕ ջև: Լեռ նաշղ թա յի հյ սի սա յին լան ջե րը կարճ են և զա ռի թափ: Այս տեղ կրա քա րա յին ապար նե րի ﬔ ջ առա ջա ցել են կարս տա- յին քա րան ձավ ներ: Նշա նա վոր են Մոզ րո վի և Մա գի լի քա րան ձավ նե րը: Դե պի Նա խիջևանի գո գա վո ր թյ ն իջ նող լան ջե րը եր կար են և մաս նատ ված, տի րա- պե տ մ են չոր տա փաս տա նա յին լանդ շաֆտ նե րը: Մի ջօ րե ա կա նի ղ ղ թյամբ՝ Ամ# լ սա րից ﬕ նչև Արաք սի հո վի տը ձգ վ մ է Զան գե զ# րի լեռ նաշղ թան: Նա աﬔ նա բարձրն է Փոքր Կով կա սի լեռնահա մա- կար գ մ և առանձ նա ն մ է ժայ ռոտ, ատամ նա վոր գա գաթ նե րով: Աﬔ նա բարձր գա գա թը Կա պ# տ ջ# ղ լեռն է (3904 մ): Հայտ նի են լեռ նաշղ թա յի հյ սի սա յին մա ս մ գտն վող Որո տա նի (2344 մ) և Սի սի ա նի (2345 մ) լեռ նանցք նե րը: Որո- տա նի լեռ նանց քով անց ն մ է Զան գե զ րի գլ խա վոր «զար կե րա կը»` Երևան- Մեղ րի ավ տո մայ ր ղին, իսկ Սի սի ա նի լեռ նանց քով տրանս պոր տա յին կապ է հաս տատ վ մ Նա խիջևանի գո գա վո ր թյան հետ: Զան գե զ րի լեռ նաշղ թա յից սկս վ մ և հա մար յա ղ ղա հա յաց դե պի արևելք են ձգ վ մ Բար գ# շ ա տի և Մեղ ր# լեռ նաշղ թա նե րը, որոնք մաս նատ ված են Որո տան, Ող ջի, Ծավ և այլ գետերի` ﬕ նչև 500 մ խո ր թյ ն նե ցող հո վիտ- նե րով: Բար գ շ ա տի լեռ նաշղ թա յի և Սյ նի քի հրաբ խա յին լեռ նա վա հա նի յ - րօ րի նակ հա մա ձ լ վածք է 700 մ խո ր# թյամբ Որո տանի կիր ճը ստո րին հո- սան ք# մ, որը, ըստ է թյան, ծալ քա բե կո րա վոր և հրաբ խա յին ռե լի ե ֆի ձևերի դի տար ժան լա բո րա տո րի ա է բաց երկնքի տակ: Կապ! տջ! ղ լեռը օգոստոսին 4 5 ՀՀ- մ Հրաբ խա յին լեռ նա վա հան նե րի և սա րա վանդ նե րի մարզը զբա- ղեց ն մ է Հայ կա կան հրաբ խա յին բարձ րա վան դա կի կենտ րո նա կան մա սի արևել յան հատ վա ծը: Այստեղ նշա նա վոր են Ջա վախ քի, Արա գա ծի, Գե ղա մա, Վար դե նի սի և Սյ# նի քի լեռ նա վա հան ներն դրանց ﬔ ր ձա կա լա վա յին սա րա- վանդ նե րը: ՀՀ ծայր հյ սիս արևմտ յան մա ս մ են գտն վ մ Ջա վախ քի և Եղ նա խա ղի լեռ նա վա հան նե րը, Աշ ոց քի սա րա հար թը: Ջա վախ քի լեռ նա վա հա նի ﬕ այն հա- րա վա յին մասն է գտն վ մ ﬔ ր հան րա պե տ թյան սահ ման նե ր մ: Այս տեղ լեռ- նա վա հա նի վրա առանձ նա ն մ են հրաբ խա յին կո ներ` ժայ ռոտ գա գաթ նե րով: Դե պի հա րավ լեռ նա վա հա նն աս տի ճա նա բար ձ լ վ մ է ճահ ճա պատ Լո ռ գո- գա վո ր թյա նը: Հա յաս տա նի և Թ ր քի ա յի պե տա կան սահ մա նի ղ ղ թյամբ ձգ վ մ է Եղ նա խա ղի լեռ նա վա հա նը` Մեծ Եղ նա խաղ գա գա թով (3042 մ): Քառագագաթ Արագած լեռնազանգվածը Արա գած լեռ նա զանգ վա ծը լա վա նե րով ծածկ ված երկ րա կեղևի գմ բե թաձև բարձ րա ց մ է, որի վրա ավե լի շ ձևավոր վել է հրաբ խա յին կո նը: Հնա գ յն սառ ցա պա տ ﬓ ե րի հետևան քով հրաբ խի մոտ 400 մ խո ր թյամբ խառ նա րա նը վե րած վել է ժայ ռա յին չորս գա գաթ նե րով եզեր ված սառ ցա դաշ տա յին վիթ խա- րի կր կե սի: Արա գա ծը հան րա պե տ# թյան աﬔ նա բարձր լեռն է (4090 մ): Այն ճա ռա գայ թաձև մաս նատ ված է խոր հո վիտ նե րով` Գե ղա րո տի, Ամ բեր դի, Ման- թաշ ի գետահովիտներով, որոնց առան ձին մա սե ր մ պահ պան վել են հնա գ յն սառ ցա պատ ման մո րե նա յին նստ վածք նե րը: Հրաբ խա յին լա վա նե րը, սփռ վե լով լե ռան շ ր ջը, առա ջաց րել են լա վա յին սա րա վանդ ներ, որ տեղ նստ վածք նե րի տա կից հա ճա խա կի ﬔ ր կա ն մ են տ ֆի և պեմ զա յի հզոր ապա րաշ եր տե րը: 6 Սևանա լճի արևմտ յան ափին, ﬕ ջօ րե ա կա նի ղ ղ թյամբ, ձգ վ մ է Գե ղա- մա լեռ նա վա հա նը: Նրա ջր բա ժա նա յին գո տին լա վա նե րով ծածկ ված սա րա- վանդ է, որ տեղ պահ պան վել են հնա գ յն սառ ցա պատ ման հետ քե րը: Այս տեղ շատ են քա- րաց րոն նե րը: Լեռ նա վա հա նի առանց քա յին մա ս մ բարձ րա- ն մ են 200-500 մ հա րա բե րա- կան բարձ ր թյամբ հրաբ խա- յին կո ներ: Դրան ցից լավ ար- տա հայտ ված խառ նա րան նի աﬔ նա բարձր գա գա թը` Աժ դա- հա կը (3597 մ), որ տեղ գո յա ցել է լիճ: Վար դե նի սի լեռ նաշղ թան եզե րմ է Սևանա լի ճը հա րա- Աժդահակ լեռը վից: Լեռ նաշղ թա յի հյ սի սա- յին լան ջե րը եր կար են և փոք- րա թեք, ﬔ ղմ աս տի ճան նե րով իջ ն մ են դե պի Սևանա լիճ: Հա րա վա յին լան ջե րը կարճ են և խիստ մաս նատ ված էրո զի ոն հո վիտ նե րով: Սյ# նի քի հրաբ խա յին բարձ րա վան դա կի ընդ հա ն ր բա զալ տա յին հիմ քի վրա բարձ- րա ն մ են Ծղ# կ (3581 մ), Մեծ Իշ խա նա սա ր (3549 մ) հրաբ- խա յին գա գաթ նե րը: Բարձ րա- վան դա կի մա կերև յ թն աﬔ - Արայի լեռը ն ր ծածկ ված է երի տա սարդ լա- վա նե րով: Լեռ նա վա հան նե րի հարևան թյամբ գո յա ցել են առան ձին հրաբ խա յին լեռ- նա զանգ ված ներ, որոն ցից նշա նա վոր են Հա տի սը, Ար մա ղա նը և Արա յի լե ռը: Մի ջի նա րաքս յան գո գա վո ր# թյան մարզը եզ րա վոր ված լի նե լով բարձ րա- բերձ լեռ նա զանգ ված նե րով և ծալ քա բե կո րա վոր լեռ նաշղ թա նե րով, բա ժան վ մ է եր կ մա սի` Արա րատ յան և Նա խիջևանի գո գա վո ր թյ ն նե րի: Արա րատ յան գո գա վո ր թյ նն իր ավե լի ﬔ ծ` ձա խափն յա մա սով գտն վ մ է Հա յաս տա նի Հան րա պե տ թյան սահ ման նե ր մ: Գո գա վո ր թյ նը սկս վ մ է Ախ ր յան Արաքս գե տե րի ﬕ ա խառ ն ﬕ ց հե տո և տա րած վ մ ﬕ նչև Նա խիջևանի գո գա- վո ր թյ նը: Այդ եր կ գո գա վո ր թյ ն նե րի ﬕ ջև սահ ման է ծա ռա յ մ «Գայ- լի դր# ն քը» (դար պա ս, դռ նե ր): Արա րատ յան գո գա վո ր թյան հա տա կին` ծո վի մա կար դա կից 800-1100 մ բարձ ր թյան վրա, տա րած վ մ է լայ նար ձակ Արա- րատ յան դաշ տը:

понедельник, 7 ноября 2016 г.

Հայոց լեզու

 Գործնական աշխատանք

Հինավուրց ավանդությունն ասում է, թե շատ տարիներ առաջ, երբ մարդիկ մեհենական սուրբ կրակի՝ ատրուշանի առջև ջերմեռանդորեն զոհեր էին մատուցում հեթանոս աստվածներին,Հայոց աշխարհի Բզնունյաց ծովում (այսպես էր կոչվում Վանա լիճը) դեռ ոչ մի կղզի չկար: Օրերից մի օր վիշապաքաղ Վահագն աստվածն իր սիրելիի՝ չքնաղատես Աստղիկի հետ նավակով զբոսնում էր ծովի վրա:  Վաղորդյան շնկշնկան զեփյուռը քնքշորեն խաղում էր պաղպաջուն ալիքների հետ:  Զմայլված երկնակարկառ ժայռերով շրջապատված ալևետ ծովակի գեղեցկությամբ՝ դիցուհին ա-սոսում է, որ ծովը հանգստավայր չունի: Եվ հրավարս, բոցամորուս Վահագնը բարձրանում է Հայկական պարի կատարները, վիթխարի ժայռաբեկորներ պոկում և նետում ծովի ալիքների մեջ: Առաջանում են Աղթամար, Կտուց և Լիմ կղզիները: Նրբագեղ դիցուհին պահանջում է, որ այդ կղզիներից մեկի վրա կառուցվի աշխարհի ամենաշքեղ տաճարը՝ որպես առհավատչյա իրենց անշեջ սիրո: Վահագնը գործի է դնում իր աստվածային քանքարըև արփիաշող Աղթամար կղզու վրա բարձրանում է Վահեվահյան անձեռակերտ մեհյան-տաճարը: «Գեղեցիկ է, բայց ամենագեղեցիկը չէ»,- ասում է քմահաճ դիցուհին և հեռանում՝ դեմքը խոժոռածԱնցնում են դարեր: Վասպուրականի թագավոր Գագիկ Արծրունու կարգադրությամբ և հռչակավոր վարպետ Մանվելի գլխավորությամբ գործի են անցնում վեց հազար վարպետներ՝ անթիվ-անհամար օգնականներով: Եվ վեցույոթ երկար ու ձիգ տարիների ընթացքում վեր է խոյանում Աղթամարի գեղաշուշ տաճարը:
Տեքստում Վահագն աստվածը բնութագրվում է մի քանի հատկանիշներով. դո՛ւրս գրիր այդբառերը և մեկնաբանի՛ր:
Վիշապաքաղ-Վիշապներ քաղող՝ հավաքող՝ ջնջող:
Հրավարս-Հրեղեն՝ հրագույն վարսերով, շիկահեր:
Բոցամորուս-Բոցագույն՝ շիկակարմիր մորուքով:
                     


 Երևանն իմ տունն է
                                     
Երևանն իմ քաղաքն է: Երևանը բոլորիս քաղաքն է, մեր տունը, մեր օջախը: Այն ամեն օր փոփոխվում է. նոր շինություններ են ավելանում, բարձրահարկ շենքեր են կառուցվում, կանաչապատ տարածքները շատանում են: Օրեցօր մեր քաղաքը ավելի է գեղեցկանում : Դրա հետ մեկտեղ մեր քաղաքում կան բաներ, որոնք ինձ դուր չեն գալիս. աղբի նորանոր կույտերի առաջացումը, ինչը շատ ակտուալ է մեր երկրում:  Ցանկացած տեղ կարելի է տեսնել աղբի թափոններ, որոնք երբեք չեն մաքրվում: Այդ ամենի մեղավորը հենց մեր քաղաքացիներն են : Նրանք են աղտոտում մեր միջավայրը: Դուր չի գալիս նաև քաղաքի երթևեկությունը, որովհետև այն շատ անկանոն է: Վարորդների անուշադրության, արագ վարելու պատճառով զոհեր են լինում : Օրերից մի օր պետք է վերջ տրվի այս ամենին: Այդ պատասխանատու գործը թողնենք ժամանակին:




Տնա յին ա շխ ատա նք
111
Հայ-Հայուհի,Հայաստան,հայոց,հայություն
Դպիր-դպրուհի,դպրստան,դպրոց.դպրություն
Այգի-այգեստան,այգոց,
Հնոց-հնոց,հնություն
Բույր-բուրաստան
Ծառ-ծառաստան
Բժիշկ-բժշկուհի,բժշկություն
Պարսիկ-պարսկուհի,Պարսկաստան,պարսկություն
112

Նկարչուհի,գրիչ,զարթուցիչ,թափող,ուսուցիչ,քերիչ,վարիչ,հաճախորդ,բախվող,հնչակ,վազորդ,հանող,շարժիչ,մոտեցող,կոշտուկ

113
Շրխկոց,թշոց,թրմփոց,թխկոց,թմփոց,ղզոց,մռոց
110
1-ին խումբ պարզ բառեր-գետին,գազան,ցնցում,ճամփա,ուժ,զոհ,նավ
2-որդ խումբ բարդ բառեր-մայրցամաք,արտասահման,նավահանգիստ,վերադարձ,մայրաքաղաք,օտարամոլություն
3-որդ խումբ ածանցավոր բառեր-նավակ,հայրենիք վերադարձ
114
Անք-,ցի-գյումրեցի,երևանցի ,ածո-գտածո,հանածո ,ք-հանք,ցանք ,ուկ-ձագուկ,խղճուկ ,իք-կնիք,աղձնիք ,իչ-հսկիչ,քննիչ ,ու-անարգու,ահարկու ,ան-անգիր,ընկերական ,իկ-Արևիկ,կնիկ ,պան-գրպան,ջրաղացպան ,ստան-Հայաստան,Վրաստան ,ուհի-ընկերուհի,հայուհի
                                        
                                                  Տնային աշխատանք
Վարժ.301
Ա) Օդաչույի անունից:
Երբ Բելգիայի երկնքւմ «թռչող ափսե» հայտնվեց,ռազմաօդային ուժերի գլխավոր շտաբից երկու կործանիչ ինքնաթիռ ուղարկեցին,որ նրան «որսանք»: ՉԹՕ-ն ինքնաթիռի նման չէր.մի քանի վարկյանում նա արագությունը ժամում երկու հարյուր ութսունից հազար ութ հարյուր կիլոմետրի հասցրեց:Մոտավորապես քառասունհինգ րոպե մենք հետապնդեցինգ ՉԹՕ-ին,հետո նա անհետացավ: Մենք ինքներս ՉԹՕ-ն չեինք տեսել,բայց նրա ներկայությունը հաստատել էին ռադիոձայնորսիչները:Հետաքրքիր է,որ ամեն անգամ,երբ հաջողվում էր ՉԹՕ-ն նշմարել,վերջինս անմիջապես թռիչքի հետագիծն ու արագությունը փոխում էր:
Բ) Որպես լրագրող:
Բելգիայում «թռչող ափսե» հայտնվեց: ռազմաօդային ուժերի գլխավոր շտաբից երկու կործանիչ ինքնաթիռ ուղարկեցին, որ նրան «որսան»: ՉԹՕ-ն ինքնաթիռի նման չէր. մի քանի վայրկյանում նա արագությունը ժամում երկու հարյուր ութսունից հազար ութ հարյուր կիլոմետրի հասցրեց: Մոտավորապես քառասունհինգ րոպե ինքնաթիռները հետապնդեցին ՉԹՕ-ին, հետո նա անհետացավ: ՉԹՕ-ի ներկայությունը հաստատել էին ռադիոձայնորսիչները:
Վարժություն 302
Փոփոխությունը այնե այս նախադասությունների մեջ, որ ժամանակաձևը փոփոխվումե:

Վարդություն303
Իմ դասարանը 
Ա)Իմչպիսի մարդկանց խումբե - Իմ դասարանում դարբեր տեսակի մարդիկ կան թէ  Լավ մարդկանց թէ վատ բայց դասարանը այտպեսե ամեն դասարանում կան տարբեր տեսկի մարդիկ և ես ուրախեմ, որ այս դասարանումեմ:
Բ)Ինչով եք իրար նման- Մեր դասարանը իրար նման է ընկերասիրությամբ ,մտածելակերպով:
Գ)Ինչով եք տարբերվում- Մենք տարբերվում ենք մարդ տեսակով ամեն մարդ մի ձևի է այնպես որ մենք տարբերվումենք մարդ տեսակով:
Դ)Ինչ է ձեզ կամում- Մեզ կապում է Մի Մեծ ընկերություննը:
307. Ամենաևանգույնածանցներովկազմվածածականներիիմաստներըհամեմատի´ր. ո՞րածանցնէչափազանցշատիիմաստհաղորդում, ո՞րը՝ամենաշատի(նրանցհետգործածվածգոյականիձևինէլուշադրությո´ւնդարձրու):
Թանգարանում հնագույն գործիքներ են պահվում: 
Այդ դանբարանից գիտությանը հայտնի   ամենահին 
Դժվարագույն խնդիր են տվել ինձ: 
Գրքի ամենադժվար խնդիրը սա է:
Փոքրագույն ձկներ են լողում իմ ակվարիումում:
Իմ ակվարիումի ամենափոքր ձուկն է սա:
Չափազանց շատի իմաստ է հաղորդում ագույն ածանցը:
Ամենաշատի իմաստ է հաղորդում  ագույն  ածանցը:

Վարժություն 88
Ա.Խաղալ-խաղացնել,դողալ -դողացնել,եռալ-եռացնել,թվալ-թվացնել,հավատալ-հավատացնել,
Բ.Փոքրանալ-փոքրացնել,լավանալ-լավացնել,վատանալ-վատացնել,բարեկամանալ-բարեկամացնել,թշնամանալ-թշնամացնել,մանրանալ-մանրացնել,հզորանալ-հզորացնել

308. Տունբազմիմաստբառընախադասություններիմեջգործածի´րքեզհայտնիբոլորիմաստներով:
Ես իմ ընկերների հետ գնացի հացատուն հաց ուտելու:  
Ես ինձ վատեյ ըզգում և գնացի դեղատուն դեղ գնելու:
Մի մարդ գնացել էր գարեջրատուն գարեջուր ղմելու:
309. Ընդգծված դերանունները փոխարինի´ր համապատասխան հոդերով (եթե պետք է՝ կարող ես նախադասությունից բառ հանել):
    Քո ընկերը մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:
Ընկերդ մենակ քայլում էր փոշեծածկ ճանապարհով:
    Իմ որսն իր ոտքով եկավ:
Որսս իր ոտքով եկավ:
    Մենք, այսինքն՝ ծովափի բնակիչները, ծովից ենք հանում մեր սերունդն ու հարստությունը:
Ծովափի բնակիչներս ծովից ենք հանում մեր սնունդն ու հարստությունը:
    Դու՝ մեր ամենաուժեղ մարզիկը, հաղթանակով պիտի գաս:
Մեր ամենաուժեղ մարզիկն  հաղթանակով պիտի գաս:
Ես ծեր որսորդ եմ ու կյանքում շատ բան եմ տեսել:
Ծեր որսորդս կյանքում շատ բան եմ տեսել:
Դուք՝ մեր շնորհալի տղաները, ձեր խոսքը դեռ չեք ասել:
Մեր շնորհալի տղաներ, խոսքներտ դեռ չեք ասել:
Քո սիրտը քա´ր է, քար:
Սիրտդ քար է քար:
Ձեր ձեռքն ընկնողին պրծում չկա:
ձերքներտ  ընկնողին պրծում չկա:

Իմ ուսուցիչը
Իմ Առաջին ուսուցչուհին ընկեր Արուսյակ Վարդանյանն էր  որին ընդունել եմ որպես երկրորդ մայր և սիրել, քանի որ նա շատ ընկերասեր էր և հոգատար: Նրա միջոցով մենք արեցինք առաջին քայլերը դեպի դպրոցական կյանք  նա մեզ սովորացրեց գրել կարդալ դրա համարել ես իմ ուսուցչուհուն շատ հարգեցի և սիրեցի: 
                                                

Վարժ.310
310. Ընդգծված բառերը փոխի´ր՝ առանց նախադասության միտքը փոխելու:
Թանգարանի սրահներից յուրաքանչյուրում  ցուցադրվող վաթսուն առարկա կա:
Թանգարանի սրահներից ամեն մեկում  ցուցադրվող վաթսունական առարկա կա:

    Դպրոցի բոլոր դասարաններում տասնհինգական սեղան է դրված:
Դպրոցի յուրաքանչյուր դասարանում տասնհինգ  սեղան է դրված:
Ամեն մի երամում տասնհինգ կռունկ է:
Յուրաքանչյուր  երամում տասնհինգական  կռունկ է:
     Այդտեղ յուրաքանչյուր գետ երեք վտակ ունի:
Այդտեղ ամեն մի գետ երեքական  վտակ ունի:

Վարժ311
311. Բառակապակցություններ կազմի´ր՝ հարցում արտահայտող բառերը գոյականներով փոխարինելով:
Հնարավորություն ունենալ՝ ինչի՞:
       Հնարավորություն ընձեռել (տալ)՝ ինչի՞:
       Նպատակ ունենալ՝ ինչի՞:
Աշխատանք, խաղ, ուսում, հանգիստ, գործել, խաղալ, սովորել, հանգստանալ (կարող ես շարունակել):
            Հարցին պատասխանող բառը բայից առա՞ջ գրեցիր, թե՞ հետո: Ո՞ր դեպքում է բայից առաջ գրելն ավելի բարեհունչ:
Հնարաորություն ունենալ աշխատանքի, հանգստի, խաղի, ուսման:
Հնարավորություն ընձեռել (տալ),սովորելու, հանգստանալու, խաղալու, գործելու:
Նպատակ ունենալ , ուսման, գործելու, աշխատանքի, հանգստի, սովորելու:


          314. Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի´ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը.
          ա) փառապանծ, հենակմախք, հեռախոս, ռազմակոչ, կիսաշրջանաձև,
            բ) սեղմաժպիտ, կարմրազգեստ, կարմրախայտ, խավարասեր, իսկույնևեթ:
            գ) Մանկություն, գրավիչ, հերարձակ, գրական, քննություն:
315. Հարցում արտահայտող բառերը փոխարինի´ր համապատասխան բառակապակցություններով:
          Հեռագիրը՝ ո՞ր, բերել էին գիշերը:
            Ծաղիկը՝ ինչպիսի՞, դաշտում կարծես միակն էր:
            Աշունը շուկան լցրել է մրգերով՝ ինչպիսի՞:
          Նրա հիասթափությունը մատնում էին աչքերը՝ ինչպիսի՞:
            Մի ժպիտ՝ ինչպիսի՞, թառել էր դեմքին:

Հեռագիրը ՙ Մոսկվայից եկած, բերել էին գիշերը:
Ծաղիկը անկրկնելի գեղեցիկ, դաշտում կարծես միակն էր:
Աշունը շուկան լցրել է մրգերով, թարմ և համեղ:
Նրա հիասթափությունը մատնում էին աչքերը, տխուր և թաղցոտ:
Մի ժպիտ միակն անկրկնելի թառել էր դեմքին:


316. Հարցում արտահայտող բառերը տրված գոյականներով փոխարինելով՝ բառակապակցություններ կազմի´ր:
          Դիմադրել՝ ինչի՞ն:  
            Խուսափել՝ ինչի՞ց:
Միտք, ճնշում, հեռանալ, առաջանալ, մոռանալ (կարող ես շարունակել):
Դիմադրել մտքին
Դիմադրել ճնշմանը 
Դիմադրել հեռանալուն 
Խուսափել մտքից  
Խուսափել ճնշումից 
խուսափել առաջանալուց 
խուսափել մոռանալուց

317. Տրված պարզ նախադասությունները դարձրո´ւ բարդ՝ ավելացնելով փակագծում տրված հարցին պատասխանող նախադասություն (որպեսզի ավելացրածդ նախադասությունը տրվածի հետ կապվի, կարող ես անհրաժեշտ բառ ավելացնել):
Ա´յ աղվեսներ, ձեռք քաշեք ձեր պոչերից: (ինչո՞ւ)
Այ աղվեսներ, ձեռք քաշեք ձեր պոչերից, թե չե կզրկվեք  գլուխներից:
Ութ տարի մնացի այդ երկրում: (ինչո՞ւ)
Ութ տարի մնացի այդ երկրում, և կարողացա խոսել իրենց լեզով:
Բոբն արագ վազեց հանդերձանքի կույտի մոտ: (ինչո՞ւ)
Բոբն արագ վազեց հանդերձանքի կույտի մոտ, որովհետև կատվի հոտ առավ:                                                    
Նա ուժ հավաքեց: (ինչի՞ համար)
Նա ուժ հավաքեց, որպեսզի կարողանա հաղթի իր մրցակցին:


318. Նախադասությունները հնարավոր ձևերով կետադրի´ր այնպես, որ իմաստները տարբեր լինեն:
          Հայրն ու մայրը ողջունեցին մեզ, համբուրեցին շնորհավորեցին իրար: 
            Հայաստանը, ուր որոշել էր գնալ, մանուկ հասակից չէր տեսել: 
            Նրանց ոտների տակ մի պահ մթագնում էին ձորերը: Անտառները սևանում էին ամպերի արանքում բեկբեկված շողերի փայլի մեջ:
            Խաղաղ գիշերվա մեջ թույլ լույս արձակելով երկու աստղ էր պլպլում, Ծիծեռնավանքի ծուռ խաչի վրա:
            Ծովափին կանգնած, աղջիկը հայացքը հառել էր հեռու հորիզոնին: 







Կոմիտասը  ինձ համար առասպել է եղել  և նրա կյանքի ու փառապանծ գործը մի չքնաղ հրաշապատում :Ավ Իսահակյան 
Կոմիտասըինձժամանակակիցմարդէր«ԵղբայրՍողոմոնը»ինչպեսկոչումէինքնրանԳևորգյանճեմարանումտարիներապրելենքնույնհարկիտակխոսելկատակելՃամփորդելենքմիասինհայգյուղերնուուխտատեղիները (ՍևանՀառիճ), ուրնաերգերէրհավաքումԵղելենքմիասինԵվրոպայումՍտամբուլումբայցայսամենըթվումէինձո՛չիրական: Կոմիտասըինձհամարհիմալեգենդէհեռավորառասպելևնրակյանքնուփառապանծգործըմիչքնաղհրաշապատում:
Կոմիտասըմերժողովրդիհպարտություննէնրագործը՝մերազգայինանսպառհարստությունըԻնչո՞վէարժանացելնամերժողովրդիայսբարձրգնահատանքինՆաո՛չօպերաներէգրելո՛չօրատորիաներթերևսմիքանիարիաներկամռոմանսներմիայնԲայցավելիմեծգործէկատարելքանայդբոլորըՆահայտնագործելէմերազգայիներգըհայկականերաժշտությունըազգայինմելոսը՝ինքնուրույնինքնատիպևանաղարտՆահիմնէդրելազգայիներաժշտականկուլտուրայի:
ՆախառնվեցայդերգերըստեղծողժողովրդիհետներձուլվեցնրահետներապրեցնրաերգերըևսրտովհասկացավորհայերգիոճըթաքնվածէժողովրդիայդերգերիմեջմիայնպետքէմաքրելայդերգերըօտարամուտժանգիցուանտեղիզարդերիցորոնքաղարտելէինհայերգըԵվցույցտվեցաշխարհինմերազգայիներգը՝մաքրածինքնուրույնևանաղարտ:
ՈւրորհայկաայնտեղէևԿոմիտասիերգըՆրաերգովմերժողովուրդըավելիգիտակցաբարզգացիրենավելիկապվեցիրարհետինքնաճանաչեցՀայհասարակությունըզգացաշխատավորժողովրդիվիշտնուհրճվանքընրաաշխատանքիպաֆոսընրասերըդեպիիրհայրենիբնությունը:

323. Յուրաքանչյուր բարդ նախադասություն պարզեցրո´ւ՝ նրա մեջ եղած նախադասություններից մեկը հանելով (ուշադի´ր եղիր, որ տեքստը պահպանվի):
          Հենրի Ռաուլինսոնը Մեծ Բրիտանիայի և Հնդկաստանի միջև երթևեկող անգլիական մի նավում նավաստի էր, որն ուշադիր ականջ էր դնում տախտակամածին նստած ուղևորների խոսակցությանը: Նրանք ամեն տեսակ տարօրինակ հրաշքներ էին պատմում արևելիք այն երկրների մասին, ուր գնում էին որպես վաճառականներ կամ պաշտոնյաներ: Այդ պատմություններն այնքան տպավորիչ էին, որ նա սկսեց երազել հեռավոր ճամփորդությունների ու արկածների մասին: Ծովային ծառայությունը հանկարծ դժնդակ գերություն թվաց, և նա որոշեց այդ գերությունից դուրս պրծնել լայնարձակ աշխարհ:

Հենրի Ռաուլինսոնը անգլիական մի նավում նավաստի էրորն ուշադիր ականջ էր դնում տախտակամածին նստած ուղևորների խոսակցությանըՆրանք ամեն տեսակ տարօրինակ հրաշքներ էին պատմում արևելիքի երկրների մասին
Նա սկսեց երազել հեռավոր ճամփորդությունների ու արկածների մասին: Ծովային ծառայությունը հանկարծ դժնդակ գերություն թվաց, և նա որոշեց  դուրս պրծնել լայնարձակ աշխարհ:

324. Հարցում արտահայտող բառերի փոխարեն համապատասխան բառ կամ բառակապակցություն (բացահայտիչ) գրի´ր:
          Միքայելը՝ ո՞վ, երեկ մեր տանն էր:
Միքայելը՝ եղբայրս, երեկ մեր տանն էր:
            Տանտիրուհուց՝ ումի՞ց, հեռագիր էր ստացել:
Տանտիրուհուց՝  Անահիտից հեռագիր էր ստացել:
            Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի՝ ինչի՞ երևալուն:
Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի՝ նկարի երևալուն:
            Մայրը որդուց՝ ումի՞ց, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Մայրը որդուց՝ Արամից արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
            Քուռիկ Ջալալին արագ՜ մոտեցավ տիրոջը՝ ո՞ւմ:
Քուռիկ Ջալալին արագ՜ մոտեցավ տիրոջը՝ Սասունցի Դավթին:
          Հրազդանը՝ ի՞նչը, Երևանով է անցնում:
Հրազդանը՝ գետը Երևանով է անցնում:
            Առավոտյան՝ ե՞րբ, իմացանք ցնցող լուրը:
Առավոտյան՝ 9:00-ին իմացանք ցնցող լուրը:
            Պատմությունն իմացանք միայն հաջորդ օրը՝ ե՞րբ:
Պատմությունն իմացանք միայն հաջորդ օրը՝ երեկոյան:
          Այդ խորամանկը թաքնվել էր իմ սենյակում՝ որտե՞ղ:
Այդ խորամանկը թաքնվել էր իմ սենյակում՝ մահճակալիս տակ: