Քիմիա

Ալկեններ են  կոչվում այն  չհագեցած  ածխաջրածինները,  որոնց  բաղադրության  մեջ  կա  1  կրկնակի կապ:

Ընդհանուր  բանաձևը- CnH2n   n>2

Ալկեններին  բնորոշ է  շղթայի  ճյուղավորման,  երկրաչափական  կամ  տարածական,  ցիս-տրանս  իզոմերիա:

Հոմոլոգիական  շարքը.

—Էթէն C2H4

— Պրոպեն C3H6

— Բութեն C4H8

—Պենտեն C5H10

—Հեքսեն C6H12

—Հեպտեն C7H14

—Օկտեն C8H16

—Նոնեն C9H18

—Դեկեն C10H20

Ալկենների  քիմիական  հատկությունները

Ալկեններին  բնորոշ է  միացման  ռեակցիաները (ջրի  միացումը  կոչվում է  հիդրատացման,  ջրածնի  միացումը  հիդրման,  հալոգենների միացման  (F2, CL2 Br2 I2),  հալոգենաջրածինների  ռեակցիաները):
Ալկեններին  բնորոշ է նաև օքսիդացման (էպօքսիդացում,  թթվածնի  միացում,  հիդրօքսիլացում) ռեակցիաները:  Օքսիդացման  ռեակցիաներ են  նաև  այրման  ռեակցիաները:

Ալկենների  ստացումը
Ալկենները  ի տարբերություն  ալկանների  բնության մեջ  չեն հանդիպում: Պատճառը  կապի  առկայությունն է:

• Լաբորատորիաներում  էթիլեն (էթեն)  ստանում են  էթիլսպիրտի  և  խիտ  ծծմբական  թթվի  խառնուրդը  տաքացնելիս:
• Արդյունաբերության մեջ  էթիլեն ստանում են նավթի  կրեկինգից:
• Ալկանների  կատալիտիկ  ջրածնազերծումից:

Իզոմերիա

Հետազոտական նախագիծ քիմիայից: ԻԶՈՄԵՐԻԱ

Օրգանական քիմիային բնորոշ է միևնույն մոլեկուլային բանաձև ունեցող, բայց հատկություններով տարբերվող միացությունների գոյությունը։ Այս երևույթը իր բացատարությունը գտավ Բուտլերովի օրգանական միացությունների կառուցվածքային տեսության մեջ և պայմանավորված է ածխածնի յուրահատուկ կառուցվածքով և կապեր հաստատելու ունակությամբ։

Հաստատվեց միևնույն մոլեկուլային բանաձև ունեցող, բայց ատոմների և կապերի հաջորդականությամբ կամ տարածական դասավորվածությամբ տարբերվող միացությունների գոյության հնարավորությունը։ Այդպիսի միացությունները կոչվեցին իզոմերներ։ Տարբերում են երկու տեսակի իզոմերներ՝

1. կառուցվածքային
2. տարածական

• Կառուցվածքային իզոմերիան պայմանավորված է ածխածնային կմախքի կառուցվածքով և կրկնակի կապի դիրքի փոփոխությամբ: Մոլեկուլում ածխածնի ատոմների թվի մեծացման հետ իզոմերների թիվն ալկանների շարքում աճում է առավել մեծ չափով, քան համապատասխան ալկանների շարքում: Առաջին հոմոլոգը, որին հատուկ է կառուցվածքային նշված երկու իզոմերիան, բութենն է՝ C4H8, որին համապատասխանում է կառուցվածքային երեք իզոմեր.

• Ալկանների տարածական իզոմերիան պայմանավորված է π-կապի հարթության նկատմամբ տեղակալիչների տարբեր դիրքորոշմամբ: Իզոմերիայի այս տեսակն անվանվում է ցիս-տրանս: Ցից-տրանս- իզոմերիա ի հայտ է գալիս, երբ կրկնակի կապ առաջացրած ածխածնի ատոմի մոտ առկա է երկու տարբեր ատոմ կամ ատոմային խումբ: Եթե նույն ատոմները կամ ատոմային խմբերը π-կապի հարթության միևնույն կողմում են, ապա դա իզոմերիայի ցիս-ձևն է, եթե տեղակալիչները π-կապի հարթության տարբեր կողմերում են, ապա դա տրանս-ձևն է:

Ցիս- և տրանս- իզոմերները տարբերվում են էներգիայով: Փորձով որոշվել է, որ տրանս- իզոմերն ավելի կայուն է քան ցիսը:

Ցիս- և տրանս- իզոմերիա նկատվում է, օրինակ՝ բութեն-2-ի դեպքում.

Ալկանները միջդասային իզոմերներ են համապատասխան ցիկլոալկանների հետ, երկու դասի ածխաջրածիններն էլ ունեն CnH2n ընդհանուր բանաձևը.